Na de uiltjes, de vosjes, de ananassen, de doodshoofdjes en de hartjes zijn nu de ogen als print overal aanwezig (of juist opvallend áfwezig). Spiegels van de ziel: ogen in mode en interieur
Dit artikel is ouder dan drie jaar
Overal ogen. Volgens de trendlezing van Nelli Rodi onlangs tijdens de Maison&Object, kunnen we verwachten dat we de komende tijd alleen nog maar méér ogen zullen gaan zien op allerlei producten om ons heen. Het verschijnsel is niet helemaal nieuw: de 'facing' en 'defacing' trend is een aantal jaren geleden ingezet met de ogen-prints van Kenzo en de maskers van Maison Martin Margiela (beide uit 2012) als meest bekende voorbeelden. Ik ben nagegaan hoe de 'ogen' de afgelopen tijd zich al dan niet manifesteerden op het gebied van kunst, mode en design en hoe de commercie erop in springt.
Kenzo en Maison Martin Margiela, beide 2012
Andere identiteit
Kunst, mode, design en commerciële fotografie / editorials beïnvloeden elkaar over en weer, en dat is ook hier het geval. Bij beeldende kunst zie je de 'ogen-kwestie' vooral terug in portretten die op allerlei manieren onherkenbaar zijn gemaakt, of opgaan in hun omgeving. Portretten krijgen soms een andere betekenis, een andere identiteit, door de ogen of gezichten te manipuleren. In het werk van bijvoorbeeld Isabelle Wenzel of Oliver Jeffers wordt het gezicht verborgen, maar er is meer gaande dan alleen een defacing-trend. Collagetechniek wordt volop toegepast zoals bijvoorbeeld door Matt Wisniewski. Maurizio Anzeri borduurt oude portretfoto's waardoor deze andere gevoelens of gedachtes lijken uit te drukken.
v.l.n.r. Isabelle Wenzel, Oliver Jeffers, Matt Wisniewksi, Maurizio Anzeri
Soortgelijke beelden zie je nu ook terug in wanddecoratie als interieur item, waarbij bijvoorbeeld de werken van Antonio Mora heel goed toepasbaar zijn in interieurs. Ibride maakt nu dergelijke 'portretten' op dienbladen, bestemd om aan de muur te hangen en ook Jonathan Adler voorziet de vaas Misia juist níet van ogen.
v.l.n.r. artprints van Antonio Mora, dienblad / wanddecoratie Ibride, Jonathan Adler Misia vaas
Ogen op de Catwalk
Op de catwalk zie je dat veel ontwerpers zich laten inspireren door de grote modernistische en postmodernistische kunststromingen van de vorige eeuw. De ogen en gezichten komen in allerlei stijlen en speelse vormen terug, zowel fotorealistische ogen als getekende ogen, waaruit steeds veel humor spreekt.
Givenchi (Herfst 2016) geïnspireerd op Egyptische iconografie - Victor & Rolf (Lente 2016) geïnspireerd op Picasso / Kubisme en primitieve kunst - Valentino (Menswear Herfst 2016) ook hier lijken de ogen op het werk van Picasso geïnspireerd - Schiaparelli verwerkt hier en daar ogen in de Herfst 2016 collectie met veel verwijzingen naar het surrealisme en het speelse circus Ook Vivetta Ponti (Herfst Winter 2016) haalt veel inspiratie uit het verleden voor haar collecties die vaak een speels en kinderlijk karakter hebben - Jeremy Scott gebruikt vaker prints met ogen in zijn kleding. In de collectie Lente 2017 maakt hij met z'n fotografische prints een verwijzing naar de postmodernistische jaren '80 stijl - J.W. Anderson (Lente 2016) 'knipte en plakt' allerlei stijlen door elkaar, met vaak een grappig effect - Humoristische 'monster' collectie van Fendi (aw 2016)
Deze speelsheid zien we ook terug in het modebeeld in de winkelstraat. Zoals de trui van J.W. Anderson die hij in 2013 voor Topshop ontwierp, zie je nu veel voorbeelden in de rekken hangen; van T-shirts en nachthemden tot aan sokken, panty's, regenponcho's, schoenen en allerlei tasjes. Ogen geven allerlei producten al snel iets grappigs.
v.l.n.r. J.W. Anderson voor Topshop (2013), Pull & Bear, ONLY (gezien in Rotterdam), Anya Hindmarch (tasje gezien bij de Bijenkorf), Kitsch Kitchen
Ook de visagie van o.a. Pat McGrath of Francois Nars hebben deze fun-factor. Hun oog make-up levert zeker geen alledaags beeld. Deze MUA-artiesten breken in hun werk met het gangbare en stellen de vraag wat draagbaar of mooi is aan de orde.
v.l.n.r. Pat McGrath voor Louis Vuitton (SS 2016), Francois Nars voor Marc Jacobs (AW 2016), Marie Thomson (Pre Fall 2015), Satoko Watanabe
Dit gebeurt ook door andere modeontwerpers die op de catwalk de ogen van hun modellen juist bewust afschermen of onherkenbaar maken. Het effect is heel vervreemdend, surrealistisch en afstandelijk. Voor de retail ligt het veel minder voor de hand om hierop in te spelen, maar in modecampagnes heb ik hier wel al enkele voorbeelden van teruggevonden. Modellen kijken weg of worden onherkenbaar in beeld gebracht zoals in de fotografie van Julia Champeau voor American Vintage, of zoals ze voor Odalisque Magazine een soort 'Cousin it' portretteert.
Boven v.l.n.r. A.W.A.K.E. (Resort 2017); Richard Quinn (Central Saint Martins Show Fall 2016); Gareth Pugh (Spring 2017). Onder, links Julia Champeau voor campagne van American Vintage (Fall Winter 2016); rechts Julia Champeau voor Odalisque Magazine, MUA Satoko Watanabe. Bij A.W.A.K.E worden de ogen op een bijna surrealistische manier verborgen door de hoeden van de modellen heel diep over hun ogen te trekken.
Kwajongen
Het draait om de ogen; beelden waarin ogen en gezichten de ene keer bedekt en de andere keer juist benadrukt worden, wisselen elkaar overal af. Foto's waarin modellen onherkenbaar worden gemaakt kunnen vaak iets verontrustends of dubbelzinnigs hebben, zoals naar mijn mening in de foto van American Vintage het geval is. In de campagne die Monki in 2012 maakte is het juist op een hele speelse manier gelukt om de modellen 'onzichtbaar' te maken. Ook in de campagne van G-star voor hun brillen collectie heeft het bedekken van het gezicht iets heel grappigs.
Net zo'n grappig, maar ook dubbelzinnig effect ontstaat bij het toepassen van een gelaagdheid, waarbij de ogen worden afgedekt en zo een nieuw gezicht, een nieuwe identiteit wordt gecreëerd. Bernhard Wilhelm en Julien David trekken een zak over het hoofd met een afbeelding erop. Ana Strumpf tekent als een ´kwajongen´ met haar serie Re.Cover letterlijk ogen over de covers van allerlei modebladen heen waardoor de portretten vaak een vrolijke uitstraling krijgen.
Boven: links Monki 2012 Sale campagne; rechts G-star campagne voor brillen collectie met Bertjan Pot. Onder v.l.n.r.: Bernhard Wilhelm AW 2013; Julien David SS2016; Ana Strumpf, Re.Cover sinds 2012. Julien David gebruikte voor zijn herfstcollectie in 2011 ook al dergelijke 'zakken' over de hoofden van zijn modellen.
Bezieling van het interieur
Zoals zo vaak het geval is bij trends, kunnen ook interieur items niet achterblijven. De ogentrend blijkt iets om op een gemakkelijke manier op in te springen. Koffiemokken, bordjes, spiegels, vazen, bloempotten, karpetten, sierkussens, beddengoed, poefjes, posters, alles om ons heen wordt 'opgeleukt' met een stel ogen. We geven elk beestje natuurlijk altijd graag een naam, maar de omvang van deze trend vind ik heel opvallend; van laag tot hoog segment, in elke prijsklasse krijgen producten op een grappige manier een bezieling mee.
v.l.n.r. Rory Dobner; Sieger Porselein; Fornasetti (al jaren bekend om de ogen prints); Fest Amsterdam; Vitra; Miss Etoile; Egli Design; Michael Cailloux (wandobject); Fine Little Day (poster); Urban Outfitters; Aereaware (spiegel); Seletti (karpet), Vivolli (pouf)
In een tijd waarin visuele trends veel impact hebben, is het misschien niet eens opmerkelijk dat juist prints met ogen nu steeds meer opduiken op allerlei producten en beelden om ons heen. Ogen brengen menselijkheid naar voren, op allerlei manieren: ze tonen de ene keer een kwetsbaarheid of een uiting van persoonlijkheid en individualisme ('be yourself, not them'); de ander keer ligt de nadruk op de ogen door ze juist niet te laten zien en gaat het wellicht om onherkenbaarheid of een verwijzing naar een verlangen naar privacy. Soms heeft het een vervreemdend effect en vaak heeft het iets grappigs. Ogen trekken in ieder geval altijd de aandacht: all eyes on you!
Irene van Ophoven ontwikkelt stylingconcepten voor interieur, events, visual merchandise en productcollecties als vertaalslag van actuele trends en visuele merkidentiteit. Meer weten? Kijk op www.autrechoix.nl
